Polecenia systemowe Unix Linux

Najważniejsze polecenia

ls

wyświetla zawartość katalogu
Postać: ls [opcje] [plik…]

Przykład:
$ ls
wyświetli zawartość bieżącego katalogu

$ ls /bin
wyświetli listę plików w katalogu /bin

Polecenie ls może być uruchamiane z wieloma parametrami (zobacz man ls).

Najczęściej używanymi są:
-l wyświetla dokładne informacje o plikach (rodzaj pliku, uprawnienia, nazwę właściciela grupę, rozmiar, datę modyfikacji)
-a wyświetla wszystkie pliki, także pliki ukryte (ich nazwa zaczyna się od kropki)
-s wyświetla dodatkowo rozmiar plików
-R rekurencyjne wyświetlanie zawartości katalogów (wraz z podkatalogami)
-d wyświetla katalogi a nie ich zawartość
-t posortowanie wyniku według czasu modyfikacji pliku
-S posortowanie wyniku według rozmiaru plików
-r odwrócenie kolejności sortowania
-i wyświetla numer i-węzła plików

Przykład:
$ ls -la /etc /home
wyświetli dokładną informację o wszystkich plikach w katalogach /etc i /home mkdir

tworzy katalog
Postać: mkdir [-p] katalog…

Przykład:
$ mkdir nowykatalog
utworzy katalog o nazwie nowykatalog

Najważniejsze opcje:
-p pozwala tworzyć ”gałęzie” katalogów

Przykład:
$ mkdir -p kat1/kat2/kat3/kat4
utworzy cztery puste katalogi (jeden wewnątrz drugiego)
rmdir

usuwa puste katalogi
Postać: rmdir [-p] katalog…

Przykład:
$ rmdir nowykatalog
usunie pusty katalog o nazwie nowykatalog

Przykład:
$ rmdir -p kat1/kat2/kat3/kat4
usunie całą ”gałąź” pustych katalogów cd

zmienia bieżący katalog
Postać: cd [katalog]

Przykład:
$ cd /usr/bin
spowoduje przejście do katalogu /usr/bin
$ cd ∼
spowoduje powrót do katalogu domowego
$ cd ..
przejście do katalogu położonego wyżej
$ cd –
powrót do ostanio odwiedzonego katalogu
$ cd
powrót do katalogu domowego
rm

usuwa pliki
Postać: rm [opcje] plik…

Przykład:
$ rm dane.txt
usunie plik o nazwie dane.txt
$ rm *.txt
usunie wszystkie pliki z rozszerzeniem .txt

Najważniejsze opcje:
-f nie pytaj o potwierdzenie podczas usuwania
-r usuń rekurencyjnie, przydatne przy usuwaniu katalogów wraz z zawartością
-i pytaj o potwierdzenie przy usuwaniu każdego pliku

Przykład:
$ rm -fr katalog
usunie cały katalog cp

kopiuje pliki i katalogi
Postać:
cp plik1 plik2
cp plik… katalog
cp -r katalog1… katalog2

Przykład:
$ cp /etc/passwd ∼/kopia_dane.txt
tworzy kopię pliku /etc/passwd o nazwie kopia_dane.txt w katalogu domowym użytkownika

$ cp * jakis_katalog/
skopiuje wszystkie pliki z bieżącego katalogu do katalogu jakis_katalog (katalog docelowy musi istnieć)
$ cp /etc/hosts .
skopiuje plik hosts z katalogu /etc do bieżącego katalogu

Najważniejsze opcje:
-r kopiowanie rekurencyjne, pozwala kopiować katalogi z całą zawartością

Przykład:
$ cp -r /usr/src .
kopiuje katalog /usr/src do bieżącego katalogu
$ cp -r /usr/src nowy_katalog
kopiuje katalog /usr/src do bieżącego katlogu zmieniając jego nazwę na nowy_katalog
mv

przenosi pliki
Postać:
mv plik1 plik2
mv plik… katalog

Przykład:
$ mv dane.txt nowedane.txt
zmienia nazwę pliku dane.txt na nowedane.txt
$ mv *.c programy/
przeniesie wszystkie pliki z bieżącego katalogu posiadające rozszerzenie *.c do katalogu programy pwd

wyświetla bieżący katalog
Postać: pwd

Przykład:
$ pwd
/home/student

Opcja -P powoduje wypisanie bieżącego katalogu z pominięciem dowiązań symbolicznych. ln

tworzy dowiązanie (sztywne lub symboliczne) do plików
Postać:
ln [opcje] plik nazwa_dowiazania
ln [opcje] plik… katalog

Przykład:
$ ln dane.txt lndane.txt
tworzy dowiązanie sztywne do pliku dane.txt o nazwie lndane.txt
$ ln /etc/* tmp/
tworzy dowiązania sztywne w katalogu tmp dla wszystkich plików z katalogu /etc
Uwaga: każdy plik istnieje dopóki nie usuniemy wszystkich jego dowiązań.

Najważniejsze opcje polecenia ln:
-s tworzy dowiązanie symboliczne. W przeciwieństwie do dowiązania sztywnego dowiązanie symboliczne może być tworzone dla katalogów oraz dla plików położonych w obrębie innego systemu plików.

O liczbie dowiązań do pliku informuje wynik polecenia ls -l (druga kolumna).
$ ln -s /etc etc_link
$ ln /etc/passwd passwd_link
$ ls -llrwxrwxrwx 1 student stud 5 03-06 20:14 etc_link -> /etc/ -rw-r–r– 2 student stud 465 2009-04-02 passwd_link touch

zmienia datę modyfikacji pliku lub tworzy pusty plik
Postać: touch [opcje] plik…

Przykład:
$ touch nowyplik
file

wyświetla informację o zawartości pliku
Postać: file [opcje] plik…

Przykład:$ file main.c index.html /etc/hosts main.c: ASCII C program text index.html: HTML document text /etc/hosts: ASCII text du

wyświetla rozmiar zajętej przestrzeni dyskowej
Postać: du [opcje] plik…

Najważniejsze opcje:
-b w bajtach
-k w kilobajtach
-m w megabajtach
-h w czytelnej formie
-s tylko objętość całkowita dla każdego argumentu
-c podsumowanie dla wszystkich plików

Przykład:
$ du -ms dokumenty
wyświetli zajętość w megabajtach katalogu dokumenty
$ du -h -s -c *
wyświetli rozmiar wszystkich plików i katalogów w bieżącym katalogu w czytelnej postaci oraz z podsumowaniem.
mc

program Midmight Commander
Postać: mc [opce] [katalog1 [katalog2]]

Program konsolowy do zarządzania plikami wzorowany na programach Norton Commander i Total Commander

Inne przydatne polecenia: stat, mkfifo, lsof, shred, mknod, dd, find, rename